संयुक्त महाराष्ट्राचे शिल्पकार स्व. यशवंतराव चव्हाण
स्वातंत्र्यानंतर महाराष्ट्राला तसेच देशाला फक्त कायदा व सुव्यवस्था या स्वरूपाच्या प्रशासनाची गरज नसून, विकासाभिमुख प्रशासनाची गरज आहे. हे ओळखणाऱ्या द्रष्ट्या व्यक्तींमध्ये यशवंतराव अग्रगण्य होते. विकासाभिमुख प्रशासनाची गरज ओळखण्यामध्ये यशवंतरावांचे जसे द्रष्टेपण होते तसेच ते महाराष्ट्र राज्यामध्ये त्याची यशस्वी अंमलबजावणी करण्यात देखील होते. प्रशासनाची एक वेगळीच छाप दाखवून, त्याचा आदर्श वस्तुपाठ यशवंतरावांनी देशपातळीवर घालून दिला होता. 'सामान्य माणूस' हा त्यांच्या राजकीय, सामाजिक व आर्थिक नीतीचा केंद्रबिंदू होता. त्यांनी देशपातळीवर महाराष्ट्र राज्याचा ‘एक प्रागतिक राज्य’ असा लौकीक निर्माण केला.
चव्हाण सेंटरच्या कार्याध्यक्ष खा. सुप्रिया सुळे यांचा पुढाकार
मुंबई, दि.२३ (प्रतिनिधी) - यशवंतराव चव्हाण सेंटर, जिल्हा केंद्र ठाणे, सार्वजनिक आरोग्य विभाग आणि इन्स्टिटयूट फॉर सायकॉलॉजिकल हेल्थ (IPH) ठाणे यांच्या संयुक्त विद्यमाने ' शोध आनंदी जीवनाचा : मानसिक आरोग्य कायदा २०१७' या विषयावर एक दिवसीय कार्यशाळा आयोजित करण्यात आली आहे. चव्हाण सेंटरचे विजय कान्हेकर यांनी हि माहिती दिली. जागतिक मानसिक आरोग्य दिनानिमित्त हि कार्यशाळा आयोजित करण्यात आली आहे. या कार्यशाळेची संकल्पना ' सर्वांसाठी मानसिक आरोग्य आणि सर्वांचे कल्याण ' अशी आहे.
चव्हाण सेंटरच्या कार्याध्यक्ष सुप्रिया सुळे यांच्या पुढाकारातून हि कार्यशाळा होत आहे. सार्वजनिक आरोग्य विभागाचे तज्ज्ञ तसेच मानसिक आरोग्य तज्ज्ञ या कार्यशाळेत मत मांडणार आहेत. ही कार्यशाळा फेसबुक आणि युट्युबवर थेट प्रक्षेपित केली जाणार आहे. या कार्यशाळेत सामाजिक कार्यकर्ता तसेच विषयाशी संबंधित विद्यार्थी, जिल्हा मानसिक आरोग्य कार्यक्रमातील अधिकाऱ्यांसह अनेक कर्मचारी तसेच मनोविकार तज्ज्ञ उपस्थित राहणार आहेत, अशी माहिती संयोजकांकडून देण्यात आली आहे.
मुंबई (दि.३०) - यशवंतराव चव्हाण सेंटरच्या कायदेविषयक मोफत सहाय्य व सल्ला फोरमतर्फे आयोजित पाच दिवसीय पॅरा लीगल ट्रेनिंग कोर्सला प्रशिक्षणार्थ्यांचा उत्स्फूर्त प्रतिसाद मिळाला. हा ट्रेनिंग कोर्स दिनांक २५ जुलै ते २९ जुलै या कालावधीत पार पडला.
पॅरालीगल म्हणजे काय?, सहकार कायदे, माहितीचा अधिकार, नागरी सेवा हक्क, महिला सबलीकरण आणि संबंधित कायदे, भारतीय संविधान –मानवी हक्क व कायदे, बाल संरक्षण व संबंधित कायदे या सर्व विषयांची माहिती देण्यात आली. ॲड.वसंत गुरव, ॲड.प्रकाश धोपटकर, ॲड.अभिजित सावंत, अनिकेत कुरणे तसेच विभागाचे प्रमुख ॲड. जयमंगल धनराज यांनी विद्यार्थ्यांना मार्गदर्शन केले.
या कोर्स साठी ६३ जणांनी सहभाग नोंदवला होता. प्रशिक्षण घेतलेल्या विद्यार्थ्यांना मान्यवरांच्या हस्ते प्रमाणपत्र देण्यात आले. यावेळी प्रोफेसर रणजित बायस हे देखील उपस्थित होते. प्रमाणपत्र वाटपानंतर राष्ट्रगीताने कार्यक्रमाची सांगता करण्यात आली.
औरंगाबाद (दि.१४) : यशवंतराव चव्हाण सेंटर, जिल्हा केंद्र औरंगाबाद व एमजीएम जर्नालिझम कॉलेज व फिल्म आर्टस् स्कुल यांच्या संयुक्त विद्यमाने आयोजित चित्रपट चावडी या उपक्रमात बहुचर्चित 'टू मच डेमोक्रॅसी' या माहितीपटाचे विशेष प्रदर्शन करण्यात येणार आहे. एमजीएम कॅम्पस येथील चित्रपती व्ही.शांताराम प्रेक्षागृह येथे शनिवार दि.२३ जुलै २०२२ रोजी सायंकाळी सहा वाजता सदरील माहितीपटाचे प्रदर्शन आयोजित करण्यात आलेले आहे.
शेतकऱ्यांवर लादलेल्या तीन कृषी कायद्यांच्या विरोधात जानेवारी २०२० मध्ये दिल्लीच्या चार सीमांवर सुरू झालेल्या आणि सलग ३७८ दिवस चाललेल्या शेतकऱ्यांच्या आंदोलनावरील हा एक ९२ मिनिटांचा माहितीपट आहे. अनोखी पब्लिकेशन्स यांनी माहितीपटाची निर्मिती केली असून पराग पाटील निर्माते आहेत. वरुण सुखराज या युवा दिग्दर्शकाने या माहितीपटाचे दिग्दर्शन केले आहे.
निषेध आंदोलने ही समाजातील व्यथा आणि अस्वस्थतेची अभिव्यक्ती आहे. २०२० मध्ये दिल्लीत चाललेल्या शेतकर्‍यांच्या या प्रखर आंदोलनामुळे निर्माते पराग पाटील व तरुण दिग्दर्शक वरुण सुखराज अस्वस्थ झाले आणि त्यांनी या निषेध आंदोलनातले अनेक क्षण कॅमेऱ्यामध्ये पकडले. सर्वसमावेशकता, सहभागातली समानता आणि आंदोलनाचा ठहराव यामुळे समकालीन राजकीय व सामाजिक पटलावर विशिष्ट सामूहिक विचारांच्या अभिव्यक्तीचे एक अभूतपूर्व उदाहरण म्हणून या आंदोलनाकडे पाहता येईल.
चळवळीचे दस्तऐवजीकरण करण्याच्या प्रक्रियेत सर्वांगीण दृष्टिकोनाचे आकलन करून वास्तवाचे अनेक छुपे कोपरे शोधण्यात हे फिल्ममेकर यशस्वी झाले आहेत. हा माहितीपट या टीमने सहानुभूतीपूर्वक कॅप्चर केलेल्या कथांबीजांचा समूह आहे. कोविड-१९ च्या संकटांमध्येही सुरुवातीपासून या आंदोलनाच्या फील्डवर असणे हे एक मोठे आव्हान होते. अनोखी पब्लिकेशन्सच्या टीमने ३७८ दिवस चाललेला हा शांततापूर्ण, अहिंसक विरोध समजून घेत तो या ‘टु मच डॉक्युमेंटरी’ या फिल्मद्वारे सक्षमपणे सादर केला आहे. एका बलाढ्य दमनशक्तीच्या विरोधात बळीराजाची ही अहिंसक लढाई पाहणे हा थरारक अनुभव आहे.
या प्रदर्शनास रसिकांनी उपस्थित राहावे असे आवाहन संयोजकांच्या वतीने करण्यात आले आहे.
विद्यार्थी चळवळीतला कार्यकर्ता म्हणून १९६० साली मी पुण्यात सक्रिय होतो. त्याचवेळीस संयुक्त महाराष्ट्राची निर्मिती झाली आणि यशवंतराव चव्हाण महाराष्ट्राचे पहिले मुख्यमंत्री झाले. पदग्रहणानंतर चव्हाण साहेब छत्रपती शिवाजी महाराजांच्या जन्मस्थानी , शिवनेरीला येणार होते. आम्ही सर्व कार्यकर्ते सायकलवरून शिवनेरीला पोहोचलो. चव्हाणसाहेबांचं सारं राजकारण शालीन आणि सुसंस्कृत होतं. त्याला साजेसं ते बोलले, "संयुक्त महाराष्ट्राच्या निमित्ताने झालेला संघर्ष हा इतिहास आहे. तो संघर्ष विसरून आपण नवा महाराष्ट्र घडवण्यासाठी एकजुटीनं उभं राहूयात."
नवमहाराष्ट्राचे शिल्पकार तथा महाराष्ट्राचे पहिले मुख्यमंत्री मा. यशवंतराव चव्हाण यांनी राज्यात कृषी-औद्योगिक समाजाच्या विकासाची पायाभरणी केली. महाराष्ट्र राज्याच्या स्थापनेनंतर, राज्याची धुरा सांभाळताना पंचायत राजची त्रिस्तरीय रचना त्यांनी अमलात आणली व त्यातून समाजात राजकीय नेतृत्व घडविण्याची एक कार्यशाळाच निर्माण केली, आणि सामान्य माणसाला केंद्रस्थानी आणले. हाच विचारांचा आणि कृतीचा वारसा यशवंतराव चव्हाण सेंटर, मुंबईच्या माध्यमातून चालवण्याचा आमचा प्रयत्न आहे. यशवंतराव चव्हाण, सेंटर मुंबईची कार्यप्रणाली सेवाभाव, सर्जनशीलता, उत्तरदायित्व, प्राविण्य आणि विश्वासार्हता या मुल्यांवर आधारित आहे.
‘विश्वासार्ह सर्वोत्तम सेवा’ हे आमचे ब्रीदवाक्य आहे. ‘आधुनिक आणि समृद्ध समाजाच्या निर्मितीकरता सर्व घटकांना समान संधी निर्माण करून देणे,’ ही दृष्टी डोळ्यासमोर ठेऊन शिक्षण, महिला, आरोग्य, युवा आणि सांस्कृतिक क्षेत्रामध्ये यशवंतराव चव्हाण सेंटर, मुंबई उत्प्रेरक (catalyst) म्हणून कार्यरत आहे. चव्हाण सेंटरच्या या सामाजिक कार्यात समाजातील प्रत्येक घटकांनी सहभागी व्हावे, अशी आमची इच्छा आहे.
यशवंतराव चव्हाण प्रतिष्ठानची माहिती तंत्रज्ञान अकादमी (YCP's AIT) हे C-DAC च्या सर्वात प्रतिष्ठित केंद्रांपैकी एक आहे. YCP च्या AIT मध्ये आधुनिक पायाभूत सुविधा आहेत ज्यात कॉर्पोरेट मानक प्रयोगशाळा 24 तास अत्याधुनिक तंत्रज्ञानाने सुसज्ज आहेत.
आदरणीय शरदचंद्रजी पवार साहेब यांनी आपल्या ६० वर्षांहून अधिकच्या सार्वजनिक आयुष्यात शेती, औद्योगिक विकास, सामाजिक न्याय, युवक-कल्याण,शिक्षण आणि महिला सक्षमीकरण अशा विविध क्षेत्रांमध्ये क्रांतीकारक असे काम केले आहे. त्यांच्या या लोकोत्तर कार्याला सलाम करण्यासाठी, 'यशवंतराव चव्हाण सेंटर' मुंबई च्या वतीने शेती, साहित्य आणि शिक्षण या क्षेत्रांसाठी ‘शरद पवार इनस्पायर फेलोशीप’ सुरु करण्यात आली आहे. महाराष्ट्रातील होतकरु, गुणवंत आणि नव्याने काही करु पाहणाऱ्या तरुण-तरुणींना संधीचे नवे आकाश खुले करुन देण्याचा हा प्रयत्न आहे.
आव्हान पेलण्याची जिद्द बाळगणारे तरुण-तरुणी या फेलोशीपच्या माध्यमातून आपल्या स्वप्नांना आकार देऊ शकतील व त्यातून भविष्यातील समृद्ध व सुसंस्कृत महाराष्ट्र घडण्यासाठी त्यांचे योगदान मिळेल असा आम्हाला विश्वास वाटतो.
संयुक्त महाराष्ट्राचे शिल्पकार मा. यशवंतराव चव्हाण म्हणजे मराठी मनांचा मानबिंदू. संयुक्त महाराष्ट्राचे पहिले मुख्यमंत्री. महाराष्ट्राच्या कृषी व औद्योगिक विकासाचा पाया घालणारा, महाराष्ट्रात सहकाराचे जाळे विणणारा आणि पंचायत राज्याच्या माध्यमातून तळागाळातल्या समाजाला त्याच्या लोकशाही ताकदीचे भान देणारा हा द्रष्टा नेता. देशाच्या राजकारणामध्ये देखील जेव्हा जेव्हा कठीण परिस्थिती उद्भवली, तेव्हा तेव्हा संबंधित खाती सक्षमपणे संभाळून देशाच्या स्थैर्यात महत्त्वाची भूमिका बजावणारा आणि राष्ट्रीय राजकारणाला दिशा देणारा नेता.
यशवंतराव चव्हाण सेंट, आरोग्य, दिव्यांग व , पवार पब्लिक चॅरिटेबल ट्रस्ट, मुंबई , महात्मा गांधी सेवा संघ संचलित जिल्हा दिव्यांग पुनर्वसन केंद्र, पुणे यांच्या वतीने आदरणीय शरदचंद्रजी पवार साहेब यांच्या वाढदिवसानिमित्त आयोजित सामुदायिक दिव्यांग विवाह सोहळा क्रांतीज्योती सावित्रीबाई फुले यांच्या जयंतीदिनी म्हणजेच ३ जानेवारी रोजी अतिशय उत्साहात संपन्न झाला.
कोरोनाच्या प्रादुर्भावामुळे असलेले निर्बंध लक्षात घेता सर्व कोरोना प्रतिबंधक नियमांचे पालन करून हा विवाह सोहळा आयोजित करण्यात आला. क्रांतिज्योती सावित्रीबाई फुले यांच्या जयंती निमित्त त्यांच्या प्रतिमेस अभिवादन करून व भारतीय संविधानाच्या उद्देशिकेचे सामूहिक वाचन करून या सोहळ्याचा शुभारंभ करण्यात आला.
महाराष्ट्रासारख्या प्रगत राज्यात आज मुलींचे प्रमाण दिवसेंदिवस कमी होत आहे.महाराष्ट्रात १९९१ मध्ये मुलींचे प्रमाण दर एक हजार मुलांमागे ९४६ इतके होते. तर २००१ मध्ये ते ३३ ने कमी होऊन ९१३ झाले आणि २०११ च्या जनगणनेनुसार ते आणखी ३० ने कमी होऊन ते ८८३ एवढे झाले . मुलगी जन्माला येण्याचा हक्कच हिरावून घेतला जात असल्याची स्थिती आहे. आधुनिक तंत्रज्ञानाचा दुरुपयोग करून जन्माआधीच मुली मारल्या जात आहेत, ही बाब अतिशय गंभीर आहे. त्यामुळे भविष्यात अनेक सामाजिक अडचणी निर्माण होणार आहेत. या संदर्भात सर्वसामान्यांच्या मनात जनजागृती करण्याकरिता यशवंतराव चव्हाण सेंटरच्या कार्याध्यक्ष सुप्रिया सुळे यांच्या संकल्पनेतून आयोजित स्त्री भ्रूणहत्येविरोधात 'जागर हा जाणिवांचा, तुमच्या माझ्या लेकींचा...' हा उपक्रम आयोजित करण्यात आलेला आहे.
