संयुक्त महाराष्ट्राचे शिल्पकार स्व. यशवंतराव चव्हाण
स्वातंत्र्यानंतर महाराष्ट्राला तसेच देशाला फक्त कायदा व सुव्यवस्था या स्वरूपाच्या प्रशासनाची गरज नसून, विकासाभिमुख प्रशासनाची गरज आहे. हे ओळखणाऱ्या द्रष्ट्या व्यक्तींमध्ये यशवंतराव अग्रगण्य होते. विकासाभिमुख प्रशासनाची गरज ओळखण्यामध्ये यशवंतरावांचे जसे द्रष्टेपण होते तसेच ते महाराष्ट्र राज्यामध्ये त्याची यशस्वी अंमलबजावणी करण्यात देखील होते. प्रशासनाची एक वेगळीच छाप दाखवून, त्याचा आदर्श वस्तुपाठ यशवंतरावांनी देशपातळीवर घालून दिला होता. 'सामान्य माणूस' हा त्यांच्या राजकीय, सामाजिक व आर्थिक नीतीचा केंद्रबिंदू होता. त्यांनी देशपातळीवर महाराष्ट्र राज्याचा ‘एक प्रागतिक राज्य’ असा लौकीक निर्माण केला.
घोषणा
-
यशवंत आंतरराष्ट्रीय चित्रपट महोत्सवातर्फे लघुपट स्पर्धेचे आयोजन
Mon, 25 Nov 2024
-
Applications are Invited for PhD Program 2024
Tue, 1 Oct 2024
-
अभिसरण उपक्रमा अंतर्गत "कोकण ते मराठवाडा" या दौऱ्याचे आयोजन
Mon, 16 Sep 2024
-
स्वातंत्र्यदिन प्रश्नमंजुषा-२०२४ चा निकाल जाहीर
Wed, 21 Aug 2024
-
Invitation for nominations for Yashwantrao Chavan National Award 2024
Tue, 13 Aug 2024
-
यशवंतराव चव्हाण राष्ट्रीय पुरस्कार २०२४ की नामनिर्देशन प्रक्रिया शुरू
Tue, 13 Aug 2024
-
यशवंतराव चव्हाण राष्ट्रीय पुरस्कार २०२४ साठी नामांकन पाठविण्याचे आवाहन
Tue, 13 Aug 2024
-
७८ व्या भारतीय स्वातंत्र्यदिननिमित्त - प्रश्नमंजुषेचे आयोजन
Mon, 5 Aug 2024
-
यशवंतराव चव्हाण राज्यस्तरीय युवा पुरस्कार २०२४ साठी अर्ज दाखल करण्याचे आवाहन
Wed, 31 Jul 2024
-
यशवंतराव चव्हाण राज्यस्तरीय पारितोषिक २०२४ साठी अर्ज पाठविण्याचे आवाहन
Sat, 20 Jul 2024
प्रेस नोट
सर्व प्रेस नोट
Tue, 10 Dec 2024
यशवंतराव चव्हाण सेंटर शिक्षण विकास मंच यांच्या वतीने देण्यात येणारा डाॅ.कुमुद बन्सल उत्कृष्ट शैक्षणिक ग्रंथ पुरस्कार-२०२४ योगेश कुलकर्णी लिखित 'कहाणी पाबळच्या विज्ञान आश्रमाची' या पुस्तकाला जाहीर झाला आहे. शिक्षण विकास मंच, यशवंतराव चव्हाण सेंटरचे मुख्य संयोजक ज्येष्ठ शिक्षणतज्ज्ञ डॉ.वसंत काळपांडे यांच्या मार्गदर्शनाखाली मुकुंद संगोराम, शिवाजी तांबे, डाॅ. वृषाली देहडराय, महेंद्र गणपुले या अभ्यासकाच्या समितीने या पुरस्कार निवडीचे काम केले आहे.
उत्कृष्ट शैक्षणिक ग्रंथ पुरस्कार २०२४ ची निवड करण्यासाठी जी समिती निर्माण करण्यात आली होती, त्या समितीने गेल्या शैक्षणिक वर्षातील पुरस्कारासाठी राज्यभरातून जे ७२ ग्रंथ आले होते. त्या ग्रंथाचे आशय,निर्मितीमूल्य, मांडणी आणि उपयुक्तता या चार निकषाच्या आधारे परीक्षण केले. या पुस्तकांमध्ये शिक्षण विषयक एखादा नवीन प्रयोग मांडण्यात आला आहे का? तो प्रयोग इतर शिक्षकांना मार्गदर्शक ठरण्याजोग आहे का? याचे परीक्षण करून आणि या पुस्तकांमधून शिक्षकांसाठी उपयुक्त ठरणाऱ्या कोणत्या गोष्टी आहेत याचा विचार करून शेवटी समितीने 'कहाणी पाबळच्या विज्ञान आश्रमाची' या योगेश कुलकर्णी लिखित पुस्तकाला डाॅ.कुमुद बन्सल उत्कृष्ट शैक्षणिक ग्रंथ पुरस्कार २०२४ मिळाल्याचे जाहीर केले.
या पुस्तकांमधून ग्रामीण भागामध्ये ग्रामीण तंत्रज्ञानाचे प्रयोग डॉ. योगेश कुलकर्णी यांनी यशस्वीपणे पुढे कसे नेले? ग्रामीण तंत्रज्ञानाच्या प्रयोग करून विविध व्यवसाय कशाप्रकारे विकसित झाले. ग्रामीण तरूणांना रोजगार कशाप्रकारे प्राप्त झाला. त्यांतील आत्मविश्वास वाढीस लागून, संशोधन वृत्ती कशी वाढीस लागली.याच्या यशोगाथा या पुस्तकातून मांडण्यात आल्या आहेत. शैक्षणिक धोरण २०२० मध्ये मांडण्यात आलेल्या व्यवसायिक शिक्षणाबाबतच्या विचारांना प्रत्यक्षात आणण्याचे काम या विज्ञानश्रमाने गेली कित्येक दशके आधीपासून सुरू केले आहे. या प्रयोगाच्या लेखाजोखा या पुस्तकात मांडण्यात आला आहे.
या पुस्तकाच्या व्यतिरिक्त आणखीन तीन पुस्तकाची लक्षवेधक पुस्तके म्हणून निवड करण्यात आली. या पुस्तकांना मानचिन्ह व प्रमाणपत्र देण्यात येणार आहे.
१- धमाल भटकंती कमाल शिकण्याची- शिवराज पिपडे. (प्रकाशन - ज्ञान प्रबोधिनी ) २-घाट शिकण्या शिकवण्याचा सुचिता पडळकर आणि इंद्रजीत भोसले. ( प्रकाशक - सृजन आनंद विद्यालय कोल्हापूर ) ३-माझे शाळेतील प्रयोग-स्मिता गौड (प्रकाशन - राजहंस प्रकाशन) ही तिन्ही पुस्तके शिक्षणप्रेमी वाचकांनी व शिक्षकांनी निश्चितपणे वाचावीत अशी आहेत. या पुस्तकात मांडण्यात आलेले उपक्रम व लेखकांचे अनुभव शिक्षकांना प्रेरणादायक आणि अनुकरण करण्याचे आहे.
सदरील पुरस्कार रविवार, दिनांक ५ जानेवारी २०२५ रोजी शिक्षण विकास मंच, यशवंतराव चव्हाण सेंटर आयोजित पंधराव्या राज्यस्तरीय शिक्षण परिषदेत मान्यवरांच्या उपस्थितीत प्रदान करण्यात येणार आहे.
Mon, 9 Dec 2024
मुंबई : यशवंतराव चव्हाण सेंटरच्या वतीने आगामी पाच वर्षात एक हजार फेलोज तयार करून महाराष्ट्रात राजकीय, सामाजिक बदल घडवण्याचा प्रयत्न केला जाणार आहे, अशी माहिती, चव्हाण सेंटरच्या कार्याध्यक्ष खासदार सुप्रिया सुळे यांनी दिली.
आदरणीय पवार साहेबांच्या सहस्रचंद्रदर्शनाच्या निमित्ताने यशवंतराव चव्हाण सेंटरच्या वतीने दिल्या जाणाऱ्या फेलोशिप प्रदान कार्यक्रमात त्या बोलत होत्या. फेलोशिप चे हे चौथे वर्ष असून गुणवत्ता असूनही अनेक जण संधी नसल्यामुळे पुढे येत नाहीत, त्यांना न्याय देण्यासाठी ही फेलोशिप सुरु करण्यात आल्याचे त्यांनी यावेळी स्पष्ट केले. या वर्षी कृषी साठी ७१, साहित्य साठी १२ आणि शिक्षण फेलोशिप साठी ३० अशा एकूण ११३ फेलोंची निवड करण्यात आली असून यावेळी मान्यवरांच्या हस्ते सर्व यशस्वी फेलोंना फेलोशिप प्रदान करण्यात आली.
डाॅ. अनिल काकोडकर, डॉ सी.डी. माई, डॉ.एस.एस.मगर, विवेक सावंत, हेमंत टकले, निलेश नलावडे, विलास शिंदे, प्रा. डॉ नितीन रिंढे, अदिती नलावडे, दिप्ती नाखले यांच्यासह चव्हाण सेंटरचे पदाधिकारी, फेलोज, त्यांचे पालक आदी मान्यवर याप्रसंगी उपस्थित होते.
आपण एक वर्षासाठी फेलोशिप देत आहोत, पण त्या फेलोंना एक वर्षानंतर देखील मार्गदर्शन किंवा मदत करण्याचा आमचा प्रयत्न राहणार आहे. आगामी काळात या फेलोंनी आपल्या गुणांच्या आणि ज्ञानाच्या जोरावर राज्यासाठी आणि देशासाठी जास्तीत जास्त काम करावे, अशी अपेक्षाही खासदार सुळे यांनी यावेळी व्यक्त केली. प्रत्येक जिल्ह्यात एक महिला स्वयंपूर्ण झाली तर ती आपल्याबरोबर इतर महिलांनाही प्रशिक्षण करुन स्वयंपूर्ण बनवू शकते. त्यासाठी आगामी काळात महिला फेलोशिप सुरु करण्यात येणार असल्याचेही यावेळी त्यांनी सांगितले.
विज्ञान तंत्रज्ञान कितीही विकसित झाले तरी आनंद आणि सुखासाठी माणसेच लागतात, आणि हीच माणसे जोडण्याचे काम यशवंतराव चव्हाण सेंटर करत असल्याचे त्यांनी यावेळी नमूद केले. तसेच फेलोशिपसाठी ऍग्रीकल्चरल डेव्हलपमेंट ट्रस्ट,बारामती, एम.के.सी.एल. फाऊंडेशन आणि सह्याद्री फॉर्म्स नाशिक यांचे सहकार्य लाभत आहे, त्याबद्दल त्यांचे अभारही त्यांनी मानले.
Tue, 26 Nov 2024
मुंबई, ता. २५: ज्येष्ठ इतिहास संशोधक डॉ. जयंसिगराव पवार यांनी आपले आयुष्य इतिहासलेखन आणि संशोधनासाठी खर्ची घातले. त्यातून त्यांनी इतिहासाचे वास्तविक चित्र मांडले. त्यांचे संशोधन हे नव्या पिढीसाठी इतिहासाचा एक अखंड तप आहे, असे गौरवोद्गार ज्येष्ठ नेते शरद पवार यांनी काढले. यशवंतराव चव्हाण सेंटरच्या वतीने दिला जाणारा 'यशवंतराव चव्हाण राज्यस्तरीय पुरस्कार २०२४' डॉ. जयसिंगराव पवार यांना पवार यांच्या हस्ते प्रदान करण्यात आला. दोन लाख रुपये रोख आणि मानपत्र असे या पुरस्काराचे स्वरूप आहे.
शरद पवार पुढे म्हणाले, सखोल अभ्यास करून डॉ. जयसिंगराव पवार यांनी महाराष्ट्राचा इतिहास समाजासमोर आणला. शाहू महाराज, महात्मा फुले, आदी महापुरूषांचे कार्य महाराष्ट्राबाहेर नेणाऱ्या इतिहासकारांमध्ये जयसिंगराव यांचे नाव अग्रक्रमाने घेता येईल. यावेळी पवार यांनी यशवंतराव चव्हाण यांच्या कार्यकर्तृत्वाबद्दल आणि देशासाठी दिलेल्या योगदानावर प्रकाश टाकला. उद्याचा महाराष्ट्र कसा उभा करायचा, हे स्वप्न त्यांच्या मनात होते. त्या दृष्टीकोनातून त्यांनी काम केल्याचे पवार म्हणाले.
सत्काराला उत्तर देताना डॉ. जयसिंगराव पवार म्हणाले, शरद पवारांनी यशवंतराव चव्हाणांचा वसा आणि वारसा पुढे चालवला. ते आधुनिक महाराष्ट्राचे शिल्पकार आहेत. ज्याप्रमाणे मराठ्यांच्या इतिहासात संताजी घोरपडे, धनाजी जाधव, महाराणी ताराबाई यांची नावे गाळता येणार नाहीत, तसेच आधुनिक महाराष्ट्राच्या इतिहासात महाराष्ट्राचे शिल्पकार म्हणून यशवंतराव चव्हाण आणि शरद पवार यांनी नावे कधीच गाळता येणार नाही. दरम्यान, यावेळी जयसिंगराव पवार यांनी शिवाजी महाराज यांच्या गुरूंच्या संदर्भात झालेल्या वादावरील संशोधन आणि मेहंदळे यांनी केलेल्या वादाच्याही आठवणीही सांगितल्या.
यावेळी पुरस्कार निवड समितीचे अध्यक्ष व ज्येष्ठ संशोधक डॉ. अनिल काकोडकर, उपाध्यक्ष अरुण गुजराती, सचिव हेमंत टकले, कार्यक्रम प्रमुख दत्ता बाळसराफ यांच्यासह इतर मान्यवर उपस्थित होते. यशवंतराव चव्हाण सेंटरच्या राष्ट्रीय पुरस्काराची घोषणा यावेळी डॉ अनिल काकोडकर यांनी केली. डॉ. अभय व डॉ. राणी बंग यांना १२ मार्च २०२५ रोजी सदर पुरस्कार प्रदान करण्यात येणार आहे.
कार्यक्रम
सर्व कार्यक्रम
मा. श्री. शरदचंद्रजी पवार
अध्यक्ष
विद्यार्थी चळवळीतला कार्यकर्ता म्हणून १९६० साली मी पुण्यात सक्रिय होतो. त्याचवेळीस संयुक्त महाराष्ट्राची निर्मिती झाली आणि यशवंतराव चव्हाण महाराष्ट्राचे पहिले मुख्यमंत्री झाले. पदग्रहणानंतर चव्हाण साहेब छत्रपती शिवाजी महाराजांच्या जन्मस्थानी , शिवनेरीला येणार होते. आम्ही सर्व कार्यकर्ते सायकलवरून शिवनेरीला पोहोचलो. चव्हाणसाहेबांचं सारं राजकारण शालीन आणि सुसंस्कृत होतं. त्याला साजेसं ते बोलले, "संयुक्त महाराष्ट्राच्या निमित्ताने झालेला संघर्ष हा इतिहास आहे. तो संघर्ष विसरून आपण नवा महाराष्ट्र घडवण्यासाठी एकजुटीनं उभं राहूयात."
पदाधिकारी
मा. श्री. अरुण गुजराथी
उपाध्यक्ष
मा. सौ. सुप्रिया सुळे
कार्याध्यक्ष
मा. श्री. हेमंत टकले
सरचिटणीस
दिप्ती नाखले
मुख्य कार्यकारी अधिकारी
नव्या दिशेने
नवमहाराष्ट्राचे शिल्पकार तथा महाराष्ट्राचे पहिले मुख्यमंत्री मा. यशवंतराव चव्हाण यांनी राज्यात कृषी-औद्योगिक समाजाच्या विकासाची पायाभरणी केली. महाराष्ट्र राज्याच्या स्थापनेनंतर, राज्याची धुरा सांभाळताना पंचायत राजची त्रिस्तरीय रचना त्यांनी अमलात आणली व त्यातून समाजात राजकीय नेतृत्व घडविण्याची एक कार्यशाळाच निर्माण केली, आणि सामान्य माणसाला केंद्रस्थानी आणले. हाच विचारांचा आणि कृतीचा वारसा यशवंतराव चव्हाण सेंटर, मुंबईच्या माध्यमातून चालवण्याचा आमचा प्रयत्न आहे. यशवंतराव चव्हाण, सेंटर मुंबईची कार्यप्रणाली सेवाभाव, सर्जनशीलता, उत्तरदायित्व, प्राविण्य आणि विश्वासार्हता या मुल्यांवर आधारित आहे.
‘विश्वासार्ह सर्वोत्तम सेवा’ हे आमचे ब्रीदवाक्य आहे. ‘आधुनिक आणि समृद्ध समाजाच्या निर्मितीकरता सर्व घटकांना समान संधी निर्माण करून देणे,’ ही दृष्टी डोळ्यासमोर ठेऊन शिक्षण, महिला, आरोग्य, युवा आणि सांस्कृतिक क्षेत्रामध्ये यशवंतराव चव्हाण सेंटर, मुंबई उत्प्रेरक (catalyst) म्हणून कार्यरत आहे. चव्हाण सेंटरच्या या सामाजिक कार्यात समाजातील प्रत्येक घटकांनी सहभागी व्हावे, अशी आमची इच्छा आहे.
यशवंतराव चव्हाण सेंटर कार्यक्षेत्रे
यशवंतराव चव्हाण सेंटर जिल्हा केंद्र
सामाजिक योगदान
शरद पवार इन्स्पायर फेलोशिप
आदरणीय शरदचंद्रजी पवार साहेब यांनी आपल्या ६० वर्षांहून अधिकच्या सार्वजनिक आयुष्यात शेती, औद्योगिक विकास, सामाजिक न्याय, युवक-कल्याण,शिक्षण आणि महिला सक्षमीकरण अशा विविध क्षेत्रांमध्ये क्रांतीकारक असे काम केले आहे. त्यांच्या या लोकोत्तर कार्याला सलाम करण्यासाठी, 'यशवंतराव चव्हाण सेंटर' मुंबई च्या वतीने शेती, साहित्य आणि शिक्षण या क्षेत्रांसाठी ‘शरद पवार इनस्पायर फेलोशीप’ सुरु करण्यात आली आहे. महाराष्ट्रातील होतकरु, गुणवंत आणि नव्याने काही करु पाहणाऱ्या तरुण-तरुणींना संधीचे नवे आकाश खुले करुन देण्याचा हा प्रयत्न आहे.
आव्हान पेलण्याची जिद्द बाळगणारे तरुण-तरुणी या फेलोशीपच्या माध्यमातून आपल्या स्वप्नांना आकार देऊ शकतील व त्यातून भविष्यातील समृद्ध व सुसंस्कृत महाराष्ट्र घडण्यासाठी त्यांचे योगदान मिळेल असा आम्हाला विश्वास वाटतो.
द पवार इनोव्हेशन फेलोशिप
संयुक्त महाराष्ट्राचे शिल्पकार मा. यशवंतराव चव्हाण म्हणजे मराठी मनांचा मानबिंदू. संयुक्त महाराष्ट्राचे पहिले मुख्यमंत्री. महाराष्ट्राच्या कृषी व औद्योगिक विकासाचा पाया घालणारा, महाराष्ट्रात सहकाराचे जाळे विणणारा आणि पंचायत राज्याच्या माध्यमातून तळागाळातल्या समाजाला त्याच्या लोकशाही ताकदीचे भान देणारा हा द्रष्टा नेता. देशाच्या राजकारणामध्ये देखील जेव्हा जेव्हा कठीण परिस्थिती उद्भवली, तेव्हा तेव्हा संबंधित खाती सक्षमपणे संभाळून देशाच्या स्थैर्यात महत्त्वाची भूमिका बजावणारा आणि राष्ट्रीय राजकारणाला दिशा देणारा नेता.
दिव्यांग विवाह सोहळा
यशवंतराव चव्हाण सेंटरच्या वतीने आदरणीय शरदचंद्र पवार साहेबांच्या वाढदिवसाचे औचित्य साधून सामुदायिक दिव्यांग विवाह सोहळ्याचे आयोजन दरवर्षी करण्यात येते. या सोहळ्यात लग्नाचा खर्च, वधूचे सौभाग्य लेणे, संसारोपयोगी साहित्य आणि अन्य काही उपयुक्त गोष्टींचा खर्च चव्हाण सेंटरच्या वतीने करण्यात येतो. आर्थिकदृष्ट्या दुर्बल घटकातील दिव्यांगांचा या उपक्रमास भरघोस प्रतिसाद मिळतो.
चव्हाण सेंटर आयोजित पहिला सामुदायिक दिव्यांग विवाह सोहळा क्रांतीज्योती सावित्रीबाई फुले यांच्या जयंतीदिनी ३ जानेवारी २०२२ रोजी आयोजित करण्यात आला होता.यामध्ये बारा जोडप्यांचा विवाह सोहळा अत्यंत थाटामाटात रंगला होता.
जागर हा जाणिवांचा...तुमच्या माझ्या लेकींचा...
महाराष्ट्रासारख्या प्रगत राज्यात आज मुलींचे प्रमाण दिवसेंदिवस कमी होत आहे.महाराष्ट्रात १९९१ मध्ये मुलींचे प्रमाण दर एक हजार मुलांमागे ९४६ इतके होते. तर २००१ मध्ये ते ३३ ने कमी होऊन ९१३ झाले आणि २०११ च्या जनगणनेनुसार ते आणखी ३० ने कमी होऊन ते ८८३ एवढे झाले . मुलगी जन्माला येण्याचा हक्कच हिरावून घेतला जात असल्याची स्थिती आहे. आधुनिक तंत्रज्ञानाचा दुरुपयोग करून जन्माआधीच मुली मारल्या जात आहेत, ही बाब अतिशय गंभीर आहे. त्यामुळे भविष्यात अनेक सामाजिक अडचणी निर्माण होणार आहेत. या संदर्भात सर्वसामान्यांच्या मनात जनजागृती करण्याकरिता यशवंतराव चव्हाण सेंटरच्या कार्याध्यक्ष सुप्रिया सुळे यांच्या संकल्पनेतून आयोजित स्त्री भ्रूणहत्येविरोधात 'जागर हा जाणिवांचा, तुमच्या माझ्या लेकींचा...' हा उपक्रम आयोजित करण्यात आलेला आहे.
